مرزنگوش‌ وحشی‌


نام علمی:Origanum Vulgare L .
Labiatae از خانواده‌ نعناع ‌
‌Marjoram ، Wild Marjoram ، Oregano انگلیسی:
نام‌های‌ رایج‌: آویشن‌ کوهی‌، پونه‌ کوهی‌، فودنج‌ جبلی‌.
مرزنگوش‌ وحشی‌ گیاهی‌ است‌ پایا که‌ بین‌ 30 تا 90 سانتیمتر رشد می‌کند و برگ ها متقابل‌، از نظر اندازه‌ متغیر و در پایین‌ بسیار بزرگ‌تر است‌. اما هرچه‌ به‌طرف‌ رأس‌گیاه‌ می‌رود کوچکتر شده‌ و به‌ شکل‌ تخم‌ مرغی‌ یا بیضوی‌ درمی‌آید. حاشیه‌ برگ ها صاف‌ یا کنگره‌ای‌ است‌. گلها به‌طول‌ 4 ـ 7 میلی‌متر به‌رنگ‌ صورتی‌ یا سرخ‌ به‌ شکل‌خوشة‌ افشان‌ روی‌ شاخه‌ها قرار دارد. زمان‌ گل‌ دادن‌ بین‌ تیر تا شهریور است‌. تمام‌قسمت های‌ گیاه‌ بوی‌ مطبوع‌ معطری‌ شبیه‌ آویشن‌ دارد.
مرزنگوش‌ وحشی‌ حاوی‌ تانن‌، صمغ‌، اسانس‌ روغنی‌ فرار، ماده‌ تلخ‌، مقادیری‌ تیمول‌، گلوکوزید و سابونوزید است‌.
قسمت های‌ مورد استفاده‌ مرزنگوش‌ وحشی‌ سر شاخه‌های‌ گلدار آن‌ است‌ که‌ گیاه‌گلدار را پس‌ از جمع‌آوری‌ کردن‌ در سایه‌ در حرارت‌ کمتر از 35 درجه‌ سانتیگراد می‌خشکانند.
خواص‌ و اثرات‌ دارویی‌: طبع‌ مرزنگوش‌ وحشی‌ گرم‌ و خشک‌ است‌.مرزنگوش‌ وحشی‌ دارای‌ خواص‌ مقوی‌ معده‌ و بادشکن‌، معرق‌، ضد تشنج،‌ خلط‌آور، مسکن سرفه‌، ضد اسهال‌ و ضد التهاب‌، مقوی‌ عمومی‌، تنظیم‌ کنندگی‌ قاعدگی‌، ادرار آور، ضدعفونی‌ کنندة‌ مجاری‌ تنفسی‌ است‌ و برای‌ اسانس‌ آن‌ اثر التیام‌ دهنده‌ خون‌ و تصفیه‌کننده‌ خون‌ قائل‌ هستند.
مرزنگوش‌ وحشی‌ در موارد سوء هاضمه‌، عفونت های‌ مجاری‌ تنفسی‌، کورک‌ و آبسه،‌ سرفه‌، نزله‌های‌ مزمن‌، آسم‌ مرطوب‌، زردی‌، درد گلو، دردهای‌ عصبی‌، آب‌آوردن‌ انساج‌، تأخیر حالت‌ قاعدگی‌، دردهای‌ ماهانه‌ زنان‌، ضدعفونی‌ کننده‌، خلط‌آور، ضد تشنج‌، استسقاء به‌کار می‌رود.
دم‌ کرده‌ 2 قاشق‌ غذاخوری‌ سر شاخه‌های‌ خرد شده‌ گیاه‌ در نیم‌ لیتر آب‌ جوش‌در درمان‌ سیاه‌ سرفه‌ و سایر سرفه‌ها و اسهال‌ به‌کار می‌برند.
از دم‌کرده‌ فوق‌الذکر به‌ شکل‌ غرغره‌ برای‌ رفع‌ التهاب‌ دهان‌ و گلو و به‌ شکل‌مالیدنی‌ برای‌ زخم‌ها به‌کار می‌رود.
برای‌ رفع‌ سنگینی‌ معده‌، نفخ‌ و ناراحتی‌های‌ کبدی‌ توصیه‌ می‌شود.
در موارد بی‌اشتهایی‌، ناراحتی‌های‌ هاضمه‌ یا صفراوی‌ مؤثر است‌. در استعمال‌خارجی‌ از اسانس‌ آن‌ به‌صورت‌ پماد برای‌ ضدعفونی‌ کردن‌ زخم‌ها و در تسکین‌رماتیسم‌ و دندان‌ درد و گوش‌ درد در استعمال‌ موضعی‌ آن‌ مصرف‌ دارد.
از دم‌ کرده‌ 10 تا 20 گرم‌ سر شاخه‌های‌ گلدار به‌مدت‌ 10 دقیقه‌ در یک‌
لیتر آب‌ جوش‌ پس‌ از صاف‌ کردن‌ و با عسل‌ شیرین‌ کردن‌ برای‌ درمان‌ بیماری های‌ دستگاه‌تنفسی‌، به‌عنوان‌ صاف‌کنندة‌ خون‌ و نیز برای‌ تسهیل‌ هضم‌ و تسکین‌ دردهای‌ماهانه‌، روزانه‌ سه‌ فنجان‌ تناول‌ نمایید.
جوشانده‌ 20 تا 30 گرم‌ سر شاخه‌های‌ گلدار آن‌ در یک‌ لیتر آب‌ را با عسل‌شیرین‌ کنید. خوردن‌ 3 تا 4 فنجان‌ از این‌ محلول‌ بین‌ غذاها برای‌ بیماران‌ مبتلا به‌تنگی‌ نفس‌ توصیه‌ شده‌ است‌.
اگر چه به عنوان ادویه پیتزا از آن استفاده می شود ولی مرزنگوش وحشی توسط چینی ها برای استفراغ، اسهال ، یرقان و خارش استفاده می شود. از تیره نزدیک مارجورام بوده و برای درد مفاصل، سرفه و به عنوان شربت سینه استفاده می شود.
خواص:
ترکیبات تشکیل دهنده این روغن عبارتند از تیمول، کارواکرون، کاریو فیلن، پاراسیمن، بورنئول، لینالول، زرانیل استات و... نسبت این ترکیبات در گیاهان تهیه شده از منابع مختلف متفاوت است. مرزنگوش به عنوان ضدنفخ، خلط آور، مسکن، مدر، در درمان ناراحتى هاى تنفسى (آسم) و اشتها آور مصرف مى شود. همچنین براى آن اثر التیام دهنده و ضدعفونى کننده ذکر شده است. در طب گذشته از مرزنگوش در تسکین دل پیچه و دردهاى مختلف به ویژه سردرد و کمردرد استفاده شده و براى آن اثر قاعده آور و مدر نیز قائل بوده اند. از فرآورده هاى موجود در بازار مى توان به بخور اکالیپتوس اشاره کرد که گونه اى از مرزنجوش یکى از اجزاى تشکیل دهنده آن است. اندام هاى هوایى گیاه خشک شده باید در بسته بندى هاى مناسب و دور از رطوبت و حرارت زیاد نگهدارى شود. اسانس گیاه مانند دیگر اسانس ها باید در ظروف شیشه اى تیره رنگ و در بسته و تخلیه شده از هوا نگهدارى شود.

[توضیحات خودم:
البته در جایی خواندم که برای درمان وزوز گوش هم کاربرد دارد:
به اینصورت که آنرا غلیظ جوشانیده و آب صاف شده آنرا با روغن زیتون مخلوط کنید و به درون گوش بچکانید.]